Lesideeën en werkvormen voor burgerschap in het vo
Ben jij al begonnen met burgerschap vorm te geven in je eigen lespraktijk? Sinds 2021 is de burgerschapswet aangepast en zijn vo-scholen verplicht om burgerschap onderdeel te maken van hun curriculum. Scholen hebben daarin de vrijheid om het burgerschapsonderwijs in te richten, passend bij hun eigen schoolcultuur en curriculum. In de Lesmethode Burgerschap van Schoolblocks ontwikkelde wij een doorlopende leerlijn met in totaal 88 burgerschapslessen voor de onderbouw van het vo. We delen graag een paar van onze leukste werkvormen en lesideeën met je!
Werkvorm stereotypen
In de les ‘Stereotypen’ krijgen leerlingen meer inzicht in hun eigen vooroordelen. Ze leren dat ieder mens vooroordelen heeft en dat het belangrijk is je hiervan bewust te zijn. Vooroordelen worden pas een probleem wanneer mensen er naar gaan handelen. Om leerlingen bewust te maken van hun eigen stereotypen startten we de les met een prikkelende werkvorm.
Uitleg werkvorm: Leerlingen zien steeds twee verschillende personen afgebeeld. Daarbij staat een vraag, gericht op de handeling die de leerling zou kiezen. Er wordt vooraf benoemd dat je de keuze snel moet maken op basis van je gevoel. Een voorbeeld: Stel... je wordt binnenkort geopereerd. Welke arts zou je kiezen? De leerlingen zien een afbeelding van een opgemaakte jonge vrouw en een man met bril en blouse. Na iedere vraag bespreek je waar de meeste leerlingen voor kiezen. Het is belangrijk te benoemen dat er steeds geen goed of fout is, maar dat onze hersenen op basis van uiterlijk snel een oordeel vormen.
Lesidee over politieke voorkeur
In de les ‘Politieke thema’s’ leren leerlingen dat politici verschillende standpunten hebben over bepaalde politieke thema’s. Er worden een aantal voorbeelden gegeven van politieke thema’s, zoals onderwijs, zorg, klimaat en veiligheid. In de les wordt uitgelegd dat iedereen een andere politieke voorkeur heeft en wat jouw politieke voorkeur beïnvloedt.
Uitleg werkvorm: leerlingen krijgen dit werkblad waarop zes politieke thema’s terugkomen. Binnen ieder thema staan verschillende standpunten waar een bedrag aan is verbonden. De leerlingen moeten aangeven welke standpunten zij het belangrijkst vinden. Ze krijgen een bepaald budget en ieder standpunt dat zij uitkiezen kost hen geld. Hoe verdelen de leerlingen het budget als ze het zelf voor het zeggen hebben? Deze werkvorm is ook te integreren in de vakken economie of wiskunde.
Lesidee over protesteren
Protesten komen vaak voor en leerlingen zien deze bij hen in de omgeving of op televisie. In de les over protesteren kan je leerlingen uitleggen wat protesteren is en welke rechten je in Nederland hebt om te protesteren. Docenten moderne vreemde talen kunnen ook een link leggen naar hoe dit in bijvoorbeeld Engeland of Frankrijk speelt. Leg de leerlingen uit dat mensen die protesteren graag veel aandacht trekken om zo de publieke agenda te beïnvloeden.
Uitleg werkvorm: Ga met de leerlingen aan de slag om zelf een vorm van protest te maken. Hierbij denken ze eerst na over het onderwerp van hun protest: wat zouden zij liever anders zien? Ook hier kan je de opdracht integreren bij bestaande schoolvakken:
- Nederlands: schrijf een pakkende toespraak voor jouw protest. Leerlingen zien als voorbeeld een fragment uit de bekende toespraak ‘I have a dream’.
- Beeldende vorming: maak een pakkende leus voor jouw protest waarmee je écht de aandacht trekt. Geef de leerlingen tips over hoe ze dit kunnen doen en werk het protestbord uit op papier.
- Muziek & Engels: schrijf een protestnummer (dat kan ook in het Engels) over een bepaald onderwerp. Laat de leerlingen een couplet en refrein uitwerken.
Werkvorm de-rode-sokken-revolutie
Binnen de maatschappij zijn er groepen die zich minderwaardig of buitengesloten voelen. Het is soms lastig je hierin in te leven, als je dit zelf niet kent. In dit lesidee leg je eerst uit wat minderheidsgroepen binnen de samenleving zijn. Leg uit dat deze groep vaak het gevoel heeft last te hebben van ongelijke behandeling en discriminatie. Vervolgens ga je met de klas een experiment aan om ongelijkheid zichtbaar te maken.
Uitleg werkvorm: kondig aan dat in deze les de leerlingen met een rood kledingstuk voor worden getrokken. Maak het verschil gelijk duidelijk door leerlingen zonder rood kledingstuk te laten staan, zij mogen niet meer zitten. Vervolgens geef je beide groepen dezelfde opdracht. Er gelden alleen speciale regels voor de leerlingen met een rood kledingstuk. Zij mogen met elkaar overleggen, een schrift gebruiken en vragen stellen aan de docent. De andere leerlingen mogen dit niet. In onze les krijgen de leerlingen een verhaaltjessom die zo snel mogelijk moet worden opgelost. Geef de leerlingen een paar minuten de tijd. Bespreek daarna met elkaar: wie was het meest succesvol in de opdracht? Hoe was dit voor iedereen?
Lesmethode Burgerschap van Schoolblocks
Alle bovenstaande werkvormen zijn onderdeel van de Lesmethode Burgerschap van Schoolblocks. In totaal bevat de leerlijn 88 verschillende lessen voor de onderbouw van het vo. Er zijn twee aparte versies: een voor havo/vwo en een voor vmbo. Bij alle lessen zitten lesideeën om de les te kunnen integreren bij bestaande schoolvakken: van Nederlands tot wiskunde en van biologie tot lichamelijke opvoeding. De lessen hebben verschillende werkvormen en altijd een onderdeel waarin leerlingen zelf actief aan de slag gaan. Zou je de lesmethode vrijblijvend willen inkijken? Vul dan via onderstaande knop het formulier in en wij nemen zo mogelijk contact met je op.